پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 11 |
| تعداد شماره‌ها | 212 |
| تعداد مقالات | 2,111 |
| تعداد مشاهده مقاله | 2,893,179 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 2,102,243 |
تناقض مفهومى و فقدان مصداقى در باب قاعدۀ الواحد (با تأکید بر تقریر محقّق طوسى) | ||
| پژوهش های هستی شناختی | ||
| مقاله 1، دوره 5، شماره 10، بهمن 1395، صفحه 1-17 اصل مقاله (463.82 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| نویسندگان | ||
| محمود هدایت افزا* 1؛ یحیی کبیر2 | ||
| 1دانشجوی دکتری پردیس فارابی دانشگاه تهران | ||
| 2عضو هیأت علمی پردیس فارابی دانشگاه تهران | ||
| تاریخ دریافت: 28 فروردین 1394، تاریخ بازنگری: 09 آبان 1395، تاریخ پذیرش: 11 بهمن 1395 | ||
| چکیده | ||
| قاعدة الواحد همانند بسیاری از قواعد فلسفی، در بستر زمان با اشکالات و خرده‌گیری‌های متعدّد اهل نظر مواجه بوده است. علی‌رغم دیدگاه مشهور، این قاعده نه تنها از سوی متکلّمان، بلکه توسّط برخی فلاسفه و عرفا نیز ـ دستکم به لحاظ مصداقی ـ به چالش کشیده شده است. نوشتار پیش رو پس از اشاره‌ای به پیشینة این قاعده و انگیزة حکما از طرح آن، اهمّ تقریرات ناظر به این قاعده را به لحاظ مبادی نظری آن مورد تحلیل قرار میدهد. حاصل این تأمّلات حاکی از آن است که به جز تقریر محقّق طوسى ـ که کامل‌ترین بیان نسبت به تقریرات متقدّمان و حتّی متأخّران از اوست ـ سایر بیانات اهل نظر، حائز ابهام ویژه‌اى پیرامون واحد در جانب معلول مى‌باشد؛ لذا با تقریر دقیق‌تر خواجه و عبور از این ابهام، تناقض مفهومی قاعدۀ مزبور به دلیل ابتنای آن بر اصل سنخیّت هویدا شده است.نگارندگان در ادامه با فرض صحّت قاعدۀ الواحد به لحاظ تئوریک، ایرادات مصداقی برخى اندیشمندان بر این اصل فلسفی را واکاوى می‌نماید. در این راستا مبرهن شد که این قاعده به لحاظ تطبیق بر جهان خارج، از جهات چهارگانهی ذیل فاقد مصداق است: اصل سنخیّت بین واجب و ممکن، واحد در جانب علّت، واحد در جانب معلول و مفهوم صدور در باب واجب متعال. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| اصل سنخیّت؛ واحد در جانب علّت؛ محقّق طوسى؛ واحد در جانب معلول؛ فخر رازی؛ مفهوم صدور؛ ابن‌عربی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Conceptual Contradictions and Extensional Voidances in the Rule of Oneness or Al-wahid (Emphasizing upon Mohaqqiq-e Tusi’s Statements) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mahmud Hedayatafza1؛ Yahya Kabir2 | ||
| 1PhD candidate of college of Farabi, university of Tehran | ||
| 2Academic member of College of Farabi, university of Tehran | ||
| چکیده [English] | ||
| As same as many other philosophical principles, the rule of al-Wahid have been subjected to a great criticism and cavil by scholars and authorities throughout ages. This rule has, despite the celebrated point of view, been challenged by not only the theologians but also some philosophers and mystics as well– at least, in the extensional aspects. Having taken the background of this rule into consideration and the purpose of philosophers who had in presenting it, this article has endeavored to analyze the prominent statements regarding the rule of al-Wahid and also point out each of their main presumptions in order to show that the expositions made by Muhaqiq-Tusi are the most comprehensive comparing to those scholars before or even after him; other statements presented by other authorities contain specific ambiguities in regard to al-Wahid on the effect side. Therefore, thanks to the more accurate expositions provided by Khajeh and the resolution of the ambiguity, the conceptual contradictions involved in the rule mentioned above due to the formation based on the principle of the resemblance become evident. Presuming that the rule of al-Wahid is theoretically accurate, the author has analyzed the extensional criticisms made by some thinkers in regard to this philosophical principle. Thus, it has been shown that the rule of al-Wahid lacks outer extensions in terms of compatibility with the external world regarding the principle of resemblance, unity on the causal side, unity on the effect side, and the concept of emanation. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Resemblance, Muhaqiq-Tusi, Causal, Effect, Emanation | ||
| مراجع | ||
|
آشتیانی، میرزا مهدی (1377)، اساس التوحید (مبحث قاعدۀ الواحد لایصدر عنه الّا الواحد)، به تصحیح سیّد جلال‌الدین آشتیانی، تهران، امیرکبیر. - افلوطین (1366)، اثولوجیا، ترجمۀ حسن ملک‌شاهی، تهران، خوارزمى. - ـــــــ (1387)، دورۀ آثار افلوطین، ترجمۀ محمّدحسن لطفی، تهران، سروش. - انواری، سعید و دادبه، على‌اصغر (1386)، «نظریّة افلاک و تأثیر آن بر فلسفة اسلامی»، دوفصلنامۀ حکمت سینوی (مشکوة النّور)، تهران، دانشگاه امام صادق (ع)، شمارۀ 38، ص 47ـ87. - ابراهیمی دینانی، غلام‌حسین (1372)، قواعد کلّی در فلسفه اسلامی، تهران، مؤسّسة مطالعات و تحقیقات فرهنگی. - ابن‌رشد، محمّدبن احمد (1993م)، تهافت التّهافت، مقدّمه و تعلیق از محمّد العریبی، بیروت، دارالفکر. - ابن‌سینا، حسین‌بن عبدالله (1375)، الإشارات و التّنبیهات، قم، نشر البلاغة. - ـــــــ (1404ق)، الشّفاء (الطّبیعیّات)، قم، مکتبة آیة اللّه المرعشی. - ابن‌عربی، محیی‌الدین محمّد (1999م)، فتوحات مکیّه (دورة 9 جلدی)، بیروت، دار الکتب العلمیّة، 1999م. - ایمان‌پور، منصور (1390)، «نقش نظریّۀ افلاک در آراء فلسفى فیلسوفان مسلمان»، فصلنامۀ تاریخ فلسفه، شمارۀ 5، ص 81ـ99. - الکندی، یعقوببن اسحاق (بیتا)، رسائل الکندی الفلسفیّة، مقدّمه و تصحیح و تعلیق از محمّد ابوریده، قاهره، دارالفکر العربی، چ دوّم. - بغدادی، ابوالبرکات (1373)، ألمعتبر فی الحکمة، اصفهان، دانشگاه اصفهان، چ دوّم. - بهمنیاربن المرزبان، ابوالحسن (1375)، التّحصیل، تصحیح و تعلیق از مرتضی مطهّری، تهران، دانشگاه تهران، چ دوّم. - پلنگی، منیره (1391)، «اعتبار قاعدۀ الواحد در نظامهای وحدت وجودی در پرتوی ارتباطش با قاعدۀ بسیط الحقیقه»، فصلنامۀ اندیشۀ دینی دانشگاه شیراز، شمارۀ 42، ص 57ـ74. - حاجیان، مهدی (1385)، «مبانی قاعدۀ الواحد و اصل سنخیت»، فصلنامة نقد و نظر، شماره‌هاى 41 و 42، ص262ـ277. - رحیمیان، سعید (1383)، هویّت فلسفة اسلامی، قم، بوستان کتاب. - سبزواری، ملّاهادی (1369ـ1379)، شرح المنظومه، تصحیح و تعلیقات از حسن حسنزادۀ آملی، تهران: نشر ناب. - سهروردی، شهاب‌الدین (1375)، مجموعه مصنّفات، تصحیح هانری کربن، تهران، مؤسّسة مطالعات و تحقیقات فرهنگی، چ دوّم. - شهرزوری، شمس‌الدین (1372)، شرح حکمة الإشراق، تهران، مؤسّسة مطالعات و تحقیقات فرهنگی، چ اوّل. - شهرستانی، محمّد بنعبدالکریم (1364)، الملل و النّحل، به تحقیق محمّد بدران، قم، الشریف الرّضی، چ سوم. - طوسی، خواجه نصیرالدین (1375)، شرح الإشارات و التّنبیهات، قم، نشر البلاغة. - ـــــــ (1383)، اجوبة المسائل النصیریّه (20 رساله)، به اهتمام عبداللّه نورانی، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی. - عشّاقی اصفهانی، حسین (1385)، «استواری قاعدة الواحد و پایه‌های نظری آن»، فصلنامة نقد و نظر، شماره‌هاى 41 و 42، ص255ـ261. - غزالی، ابوحامد (1382)، تهافت الفلاسفه، تحقیق از سلیمان دنیا، تهران، شمس تبریزی. - فارابی، ابونصر (1387)، رسائل فلسفی، ترجمة سعید رحیمیان، تهران، علمی و فرهنگی. - فخررازی، محمّد (1411ق)، المباحث المشرقیّه فی علم الإلهیّات و الطّبیعیّات، قم، نشر بیدار، چ دوّم. - گوهر، حسن (1372)، مخازن، ترجمة محمّد عیدی خسروشاهی، تهران، بهبهانی. - ملّاصدرا، محمّد بنابراهیم (1981م)، الحکمة المتعالیة فى الأسفار الأربعة العقلیة، بیروت، دار احیاء التّراث، چ سوّم. - میرداماد، سیّد محمدباقر (1367)، القبسات، به اهتمام مهدی محقّق و سیّد علی موسوی بهبهانی، تهران، دانشگاه تهران، چ دوم. - میری (حسینی)، سیّد محسن (1390)، «رویکردى تاریخی ـ انتقادی به انکار قاعدۀ الواحد»، فصلنامۀ تاریخ فلسفه، شمارۀ 7، ص 9ـ36. ـ یثربی، سیّد یحیی (1384)، «نقدی بر قاعدۀ الواحد و اصل سنخیت»، فصلنامۀ نقد و نظر، شمارههای 37 و 38، ص 251ـ262. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,189 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 860 |
||