آمار

تعداد نشریات11
تعداد شماره‌ها228
تعداد مقالات2,319
تعداد مشاهده مقاله3,625,029
تعداد دریافت فایل اصل مقاله2,665,035
توانگر, گرمسارعلی, رزقی شیرسوار, هادی, احمدی, فخرالدین. (1403). آینده پژوهی توسعه فناوری متاورس در آموزش‌وپرورش ایران. فناوری آموزش, 18(4), 991-1008. doi: 10.22061/tej.2025.10803.3063
گرمسارعلی توانگر; هادی رزقی شیرسوار; فخرالدین احمدی. "آینده پژوهی توسعه فناوری متاورس در آموزش‌وپرورش ایران". فناوری آموزش, 18, 4, 1403, 991-1008. doi: 10.22061/tej.2025.10803.3063
توانگر, گرمسارعلی, رزقی شیرسوار, هادی, احمدی, فخرالدین. (1403). 'آینده پژوهی توسعه فناوری متاورس در آموزش‌وپرورش ایران', فناوری آموزش, 18(4), pp. 991-1008. doi: 10.22061/tej.2025.10803.3063
توانگر, گرمسارعلی, رزقی شیرسوار, هادی, احمدی, فخرالدین. آینده پژوهی توسعه فناوری متاورس در آموزش‌وپرورش ایران. فناوری آموزش, 1403; 18(4): 991-1008. doi: 10.22061/tej.2025.10803.3063

آینده پژوهی توسعه فناوری متاورس در آموزش‌وپرورش ایران

فناوری آموزش
مقاله 22، دوره 18، شماره 4 - شماره پیاپی 72، مهر 1403، صفحه 991-1008    اصل مقاله (1.43 M)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22061/tej.2025.10803.3063
نویسندگان
گرمسارعلی توانگر؛ هادی رزقی شیرسوار* ؛ فخرالدین احمدی
گروه مدیریت آموزشی، واحد گرمسار، دانشگاه آزاد اسلامی، گرمسار، ایران
تاریخ دریافت: 15 فروردین 1403،  تاریخ بازنگری: 06 تیر 1403،  تاریخ پذیرش: 20 شهریور 1403 
چکیده
پیشینه و اهداف: جهان فردا، جهانی متفاوت از جهان امروز است. جهان فردا از آن‌کسانی است که سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی آن رابه دست انسان‌های توانمندی می‌دهند که مقتضیات زمان خود را شناخته و براساس آن طراحی متناسب را طرح‌ریزی می‌کنند. نظام آموزشی کلید آینده و یکی از حیاتی‌ترین و مهم‌ترین نهادهای اجتماعی در توسعه هر کشور است که شکوفاسازی خلاقیت‌ها و استعداد‌های دانش‌آموزان از اهداف آن است و طی این مسیر از طریق فناوری‌های نوظهور مانند متاورس است که می‌تواند آموزش و یادگیری را متحول و تمدنی جدید ایجاد کند تمدنی که در آن مکان، زمان و قلمرویی وجود ندارد. این آینده‌نگاری با برنامه‌ریزی آینده‌پژوهی بر پایه طرحی است که به‌صورت عمیق با عدم قطعیت‌ها و شرایط متغیر می‌تواند مواجه شود و دورنمایی با آینده‌های مختلف را برای سیاست‌گذاران ترسیم کند و چشم­اندازی از آینده فناوری متاورس را در آموزش‌وپرورش به تصویر بکشد.
روش‌ها: این پژوهش ازنظر هدف کاربردی و ازنظر روش تحقیق، از نوع تحقیقات توصیفی آمیخته (همسوسازی- مدل تبدیل داده‌ها) مبتنی بر منابع علمی، اسنادی، مشاهدات و پیمایش‌های میدانی و تجزیه‌وتحلیل نرم‌افزاری است. جامعه پژوهش از خبرگانی که در آمورش و پرورش و در واحد فناوری ادارات کل استان‌ها که درزمینۀ هوشمند سازی مدارس، سواد رسانه‌ای و تولید محتوای الکترونیکی فعال بودند به روش نمونه‌گیری هدفمند (گلوله برفی)  هفده نفرانتخاب شدند. در بخش کیفی همه اظهارات حاصل از پنل خبرگی (10 جلسه وبیناری، مجموعاً 20 ساعت) پس از چندین بار بررسی، مطالب مهم استخراج و به‌صورت سؤال با مقیاس لیکرت در قالب پرسش‌نامه ساختاریافته تهیه و پس‌ازآن تبیین مسأله و شناسـایی مؤلفه‌هـا آغـاز شد و از طریـق تحلیل نیروهای پیشـران و عدم قطعیت‌های موجـود، بـه تدویـن و توصیـفطرح‌ها و توصیـه گزینه‌هـای راهبـردی ختـم شد. داده‌های کیفی از طریق برگزاری پنل خبرگی 5 عامل کلیدی مؤثر بر آینده فناوری‌های متاورس در محورهای فرهنگی اجتماعی، مدیریتی، ساختار، کالبدی و اقتصادی شناسایی شدند. تحلیل کمّی پژوهش مبتنی بر استفاده از نرم‌افزارهای SPSS، و تحلیل کیفی داده­ها از طریق نرم‌افزارهای ونسیم (Vensim) میک‌مک (MicMac) و سناریوی ویزارد (Scenario Wizard) و ارائه راهبرد با مدل تحلیلی سوات(swot) انجام پذیرفت. ابزارهای پژوهش در بخش کمّی به مصاحبه ساختاریافته با 42 گویه بود که این گویه­ها از طریق برگزاری نشست کارشناسی تهیه و روایی صوری پرسش‌نامه با نظر خبرگان تأیید و ضریب آلفای آن 82/. محاسبه شد.‌‌
پیشینه و اهداف: جهان فردا، جهانی متفاوت از جهان امروز است. جهان فردا از آن‌کسانی است که سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی آن رابه دست انسان‌های توانمندی می‌دهند که مقتضیات زمان خود را شناخته و براساس آن طراحی متناسب را طرح‌ریزی می‌کنند. نظام آموزشی کلید آینده و یکی از حیاتی‌ترین و مهم‌ترین نهادهای اجتماعی در توسعه هر کشور است که شکوفاسازی خلاقیت‌ها و استعداد‌های دانش‌آموزان از اهداف آن است و طی این مسیر از طریق فناوری‌های نوظهور مانند متاورس است که می‌تواند آموزش و یادگیری را متحول و تمدنی جدید ایجاد کند تمدنی که در آن مکان، زمان و قلمرویی وجود ندارد. این آینده‌نگاری با برنامه‌ریزی آینده‌پژوهی بر پایه طرحی است که به‌صورت عمیق با عدم قطعیت‌ها و شرایط متغیر می‌تواند مواجه شود و دورنمایی با آینده‌های مختلف را برای سیاست‌گذاران ترسیم کند و چشم­اندازی از آینده فناوری متاورس را در آموزش‌وپرورش به تصویر بکشد.
روش‌ها: این پژوهش ازنظر هدف کاربردی و ازنظر روش تحقیق، از نوع تحقیقات توصیفی آمیخته (همسوسازی- مدل تبدیل داده‌ها) مبتنی بر منابع علمی، اسنادی، مشاهدات و پیمایش‌های میدانی و تجزیه‌وتحلیل نرم‌افزاری است. جامعه پژوهش از خبرگانی که در آمورش و پرورش و در واحد فناوری ادارات کل استان‌ها که درزمینۀ هوشمند سازی مدارس، سواد رسانه‌ای و تولید محتوای الکترونیکی فعال بودند به روش نمونه‌گیری هدفمند (گلوله برفی)  هفده نفرانتخاب شدند. در بخش کیفی همه اظهارات حاصل از پنل خبرگی (10 جلسه وبیناری، مجموعاً 20 ساعت) پس از چندین بار بررسی، مطالب مهم استخراج و به‌صورت سؤال با مقیاس لیکرت در قالب پرسش‌نامه ساختاریافته تهیه و پس‌ازآن تبیین مسأله و شناسـایی مؤلفه‌هـا آغـاز شد و از طریـق تحلیل نیروهای پیشـران و عدم قطعیت‌های موجـود، بـه تدویـن و توصیـفطرح‌ها و توصیـه گزینه‌هـای راهبـردی ختـم شد. داده‌های کیفی از طریق برگزاری پنل خبرگی 5 عامل کلیدی مؤثر بر آینده فناوری‌های متاورس در محورهای فرهنگی اجتماعی، مدیریتی، ساختار، کالبدی و اقتصادی شناسایی شدند. تحلیل کمّی پژوهش مبتنی بر استفاده از نرم‌افزارهای SPSS، و تحلیل کیفی داده­ها از طریق نرم‌افزارهای ونسیم (Vensim) میک‌مک (MicMac) و سناریوی ویزارد (Scenario Wizard) و ارائه راهبرد با مدل تحلیلی سوات(swot) انجام پذیرفت. ابزارهای پژوهش در بخش کمّی به مصاحبه ساختاریافته با 42 گویه بود که این گویه­ها از طریق برگزاری نشست کارشناسی تهیه و روایی صوری پرسش‌نامه با نظر خبرگان تأیید و ضریب آلفای آن 82/. محاسبه شد.‌‌
کلیدواژه‌ها
آینده‌پژوهی؛ نظام آموزشی؛ سناریو؛ متاورس
موضوعات
فناوری آموزش- واقعیت افزوده
عنوان مقاله [English]
Future studies on the development of metaverse technology in Iranian educational systems
نویسندگان [English]
A. Tavangar؛ H. Rezghi shirsavar؛ F. Ahmadi
Department of Educational management, GARMSAR Branch, Islamic Azad University, GARMSAR, Iran
چکیده [English]
Background and Objectives: The world of tomorrow differs from today’s world. It belongs to those who hold the reins of policy-making and planning, capable individuals who understand the demands of their time and plan accordingly. The education system serves as a key to the future, being one of the most vital social institutions in any country’s development. Its aim is to nurture creativity and talent among students. In this context, emerging technologies like the Metaverse have the potential to revolutionize education, creating a new civilization where place, time, and territory no longer constrain learning. This research focuses on forecasting through future-oriented planning based on scenarios. It delves into uncertainties and changing conditions, painting a panorama of diverse futures for policymakers. Its goal is to envision the future of Metaverse technology in education
Methods: This research was applied in terms of purpose and descriptive-combined (synchronization-data transformation model) based on scientific resources, documents, observations, field surveys, and software analysis in terms of research method. The research population included experts in education and technology units of provincial departments who were active in smart schools, media literacy, and electronic content production. A purposeful sampling method (snowball) was used to select 17 participants. In the qualitative section, all statements from the expert panel (10 webinar sessions, totaling 20 hours) were reviewed several times, important points were extracted, and structured questionnaires with Likert scale questions were prepared. Afterwards, the problem definition and identification of components began, and through the analysis of driving forces and existing uncertainties, the development and description of scenarios and the recommendation of strategic options were concluded. Qualitative data identified five key factors affecting the future of metaverse technologies in cultural-social, managerial, structural, physical, and economic dimensions through the expert panel. Quantitative analysis was based on the use of SPSS software, and qualitative data analysis was done through Vensim, MICMAC, and Scenario Wizard software, and strategy presentation was done with the SWOT analytical model. The research tools in the quantitative section included structured interviews with 42 items, which were prepared through the expert panel, and the face validity of the questionnaire was confirmed by experts, with an alpha coefficient of 0.82 calculated
Findings: The structural analysis matrix of the drivers was calculated using the MicMac software and then through the Scenario Wizard software, the golden scenario (with 2 scenarios), the disaster scenario (19 scenarios), and the believable scenario (3 scenarios) were calculated. Also, through the SWOT table, the internal and external matrix was calculated, the coefficient and final score of internal factors were 1.94 and the score of external factors was 2.2, which indicates the internal weakness of the system and the average condition of the external system.
Conclusion: Despite the relative progress in the field of quantitative growth of education and technology compared to developed countries, the educational system of Iran has not had much success and technology and the use of virtual reality in the classroom has no meaning and the practionters are only satisfied with the purchase of technological equipment in the school; it is necessary to create a suitable platform to reach the golden scenario. If the goal is 
کلیدواژه‌ها [English]
Future Studies, Educational System, Scenario, Met averse
مراجع
[1] Smith CA. A Transcendental Phenomenological Study of the Experiences of Secondary Teachers' Rapid Implementation of New Instructional Technology during COVID-19 Pandemic.

[2] Keisyafa A, Sunarya DN, Aghniya SM, Maula SP. Analysis of student’s awareness of sustainable diet in reducing carbon footprint to support sustainable development goals (SDGs) 2030. ASEAN Journal of Agriculture and Food Engineering. 2024;3(1):67-74.

[3] Smith CA. A Transcendental Phenomenological Study of the Experiences of Secondary Teachers' Rapid Implementation of New Instructional Technology during COVID-19 Pandemic.

[4] Jones K. Personalized learning pathways for SDG accomplishment. Journal of Educational Psychology. 2023;96(1):45-59.

[5] Jones K. Personalized learning pathways for SDG accomplishment. Journal of Educational Psychology. 2023;96(1):45-59.

[6] Makinde SO, Ajani YA, Abdulrahman MR. Smart learning as transformative impact of technology: A paradigm for accomplishing sustainable development goals (SDGs) in education. Indonesian Journal of Educational Research and Technology. 2024;4(3):213-24. 66097-149806-2-PB (1).pdf

[7] Lee J. Fostering global citizenship through technology-mediated interactions. Journal of Global Education. 2023;32(4):201-15. 66097-149806-2-PB.pdf

[8] Montazer, G, Development Based on Information Technology-Centered Future Orientation in the Educational System of the Country. Journal of Research and Planning in Higher Education, 8(3), 97-116Link to the article1. [In Persian]

[9] Rezaee AA, Zahedi MH. The role of modern technologies in the development of e-learning (looking at the opportunities and challenges facing universities and higher education institutions). Journal of Research in Educational Systems. 2018 Apr 21;12(40):205-22. [In Persian]

https://doi.org/10.22034/jiera.2018.66311

[10] Jalali A, Abbasi M.Information and communication technology in education in the rest of the world. [In Persian]

[11] Rezaee AA, Zahedi MH. The role of modern technologies in the development of e-learning (looking at the opportunities and challenges facing universities and higher education institutions). Journal of Research in Educational Systems. 2018 Apr 21;12(40):205-22. [In Persian]

https://doi.org/10.22034/jiera.2018.66311

[12] Abbasi H. Design and validation of the content production model in the augmented reality environment and its effect on cognitive load and academic progress (Doctoral dissertation, Phd thesis]. Tehran: Allameh Tabatabai University).

[13] Mahmoudi M, Sadeghi S. Metaverse and its impact on lifestyle. Legal Studies of Cyberspace. 2022 Aug 31;1(2):44-62. [In Persian]

[14] Hassanzadeh M. Metaverse and the fate of information systems. Sciences and Techniques of Information Management. 2022 Mar 21;8(1):7-14. [In Persian] Metaverse and the Fate of Information Systems (qom.ac.ir))

[15] Kim HC, Park I, Kim M. Establishing the definitions of metaverse and metaverse literacy and developing the framework for metaverse literacy. Journal of The Korea Society of Computer and Information. 2023 Mar;28(3):197-208.

[16] Wang J, Wang T, Shi Y, Xu D, Chen Y, Wu J. Metaverse, SED Model, and New Theory of Value. Complexity. 2022; 1-26. https://doi.org/10.1155/2022/477151

[17] Sánchez-López I, Roig-Vila R, Pérez-Rodríguez A. Metaverse and education: the pioneering case of Minecraft in immersive digital learning.

[18] Abbasi H, Zaraii Zavaraki E, Nili Ahmadabadi M. Investigating the use of new metaverse technology in teaching and learning: a systematic review. Technology of Education Journal (TEJ). 2024 Mar 20;18(2):287-310. [In Persian]

[19] Farhangi, A, Ghaghchi, H. A Systematic Review of Research in the Field of Media Futures Studies with a Focus on Emerging Concepts of New Technologies. Journal of Media Management Review, 1(2), 168-188. [In Persian] article_89051_32afc97e90e313a1782ff147a7312fd6.pdf (ut.ac.ir)

[20] Farhangi, A, Ghaghchi, H. A Systematic Review of Research in the Field of Media Futures Studies with a Focus on Emerging Concepts of New Technologies. Journal of Media Management Review, 1(2), 168-188. [In Persian]

article_89051_32afc97e90e313a1782ff147a7312fd6.pdf (ut.ac.ir)

[21] Collins C. Looking to the future: Higher education in the Metaverse. Educause Review. 2008;43(5):50-2.

[22] Kye B, Han N, Kim E, Park Y, Jo S. Educational applications of metaverse: possibilities and limitations. Journal of educational evaluation for health professions. 2021;18. Educational applications of metaverse: possibilities and limitations - PMC (nih.gov).

[23] Mohammadi, F. Islamic Investment in Metaverse: Meta Investment Framework to Support the Growth of Sharia Financial Options in Metaspace, 2nd Conference on Industrial Engineering, Management, Accounting and Economics [In Persian]

[24] Karimi, H. Karimi, A. Artificial Intelligence in Metaverse, 2nd International Conference on Science, Engineering and the Role of Technology in New Businesses. [In Persian]

[25] Dehghani E. Afsoun E. Investigating the Application of Artificial Intelligence in Metaverse, 4th International Conference on Modern Research in Electrical, Computer, Mechanical and Mechatronics Engineering in Iran and the Islamic World. [In Persian]

[26] Valipour, A, Presentation of a Data Base Model for Preparing Iranian Schools in Facing Metaverses, 6th National Conference on Humanities and Education with Emphasis on Sustainable Development, Tehran, Iran. [In Persian]

[27] Creswell, J. W., Clark, V. L. P., Gutmann, M. L., & Hanson, W. E. (2003). Advanced mixed. Handbook of mixed methods in social & behavioral research, 209, 209-240. creswell.pdf (uw.edu.pl)

[28] Khadem masgedi, H.Information and Communication Technology in Education. Mashhad: Minoofer Publishing. [In Persian]

[29] Piri, M. Babaei, S. Mehdipour, M. The role of secondary school teachers' knowledge, attitude and skills in using information technology in the teaching-learning process. teaching research, 2018; 7(2): 1-20. [In Persian]

doi: 10.34785/J012.2019.253).

[30] Herasymenko, Inna. "Used distance learning technologies." In 2016 13th International Conference on Modern Problems of Radio Engineering, Telecommunications and Computer Science (TCSET), pp. 813-816. IEEE, 2016.

Used distance learning technologies | IEEE Conference Publication | IEEE Xplore.

[31] Buntat Y, Saud MS, Dahar A, Arifin KS, Zaid YH. Computer technology application and vocational education: a review of literature and research. European journal of social sciences. 2010;14(4):645-51.

[32] Piri, M. Babaei, S. Mehdipour, M. The role of secondary school teachers' knowledge, attitude and skills in using information technology in the teaching-learning process. teaching research, 2018; 7(2): 1-20. [In Persian]

doi: 10.34785/J012.2019.253).

[33] Davlati AA, Jamshidi L, Amin Bidkhti AA. Teachers' specific features in improving the teaching process-learning intelligent schools. Journal of Educational and Evaluation. 2016;9(34):96-77. [In Persian]

[34] Manakil J, George R. Mobile learning practices and preferences a way forward in enhancing dental education learning experience. European Journal of General Dentistry. 2017 Jan;6(01):22-8. Thieme E-Journals - European Journal of General Dentistry / Abstract (thieme-connect.com). 

[35] Hosseini Farhangi, S. Assessing the skills of trained teachers in using information and communication technology in Rafsanjan city. Master's Thesis, Shahid Bahonar University of Kerman. [In Persian]

[36] Bhabra GS, Kaur P, Seoungpil A. Corporate governance and the sensitivity of investments to cash flows. Accounting & Finance. 2018 Jun;58(2):367-96. Corporate governance and the sensitivity of investments to cash flows - Bhabra - 2018 - Accounting & Finance - Wiley Online Library 

[37] Jafari Yazdi. H. Heydarzadeh Hanzaei A. Investigating the effect of political communication on the relationship between investment efficiency and the company's cost of capital. Investment knowledge, 1403; 13(52): 41-62. [In Persian]

Investigating the Impact of Political Communication on the Relationship between Investment Performance and Cost of Capital (jik-ifea.ir)

[38] Prasad A. Information technology and business value in developing economies: A study of intangible benefits of information technology investments in Fiji. The Electronic Journal of Information Systems in Developing Countries. 2008 Apr;34(1):1-1.

Information Technology and Business Value in Developing Economies: A Study of Intangible Benefits of Information Technology Investments in Fiji (wiley.com)

[39] Amirkhani A, Pishbin Z. Human role and cultural barriers in technology transfer. 1389. Available from. [In Persian]

[40] Bhatty RS. The potential of hull‐less barley. Cereal Chemistry. 1999 Sep;76(5):589-99. The Potential of Hull‐less Barley - Bhatty - 1999 - Cereal Chemistry - Wiley Online Library

[41] Savić D. Digital transformation and grey literature professionals. Grey Journal, February. 2020 Jan 2;16:11-7. Savic_fulltext.pdf (nusl.cz) 

[42] Mergel I, Edelmann N, Haug N. Defining digital transformation: Results from expert interviews. Government information quarterly. 2019 Oct 1;36(4):101385. Defining digital transformation: Results from expert interviews - ScienceDirect. 

[43] GhelichKhani M, Samadi Moghadam Y, Fathi Hafashjani K. Identifying Main Dimensions of Digital Transformation Maturity at Industrial Organizations through Systematic Literature Review. Journal of Technology Development Management. 2021 Feb 19;8(4):11-47. [In Persian]

Identifying Main Dimensions of Digital Transformation Maturity at Industrial Organizations through Systematic Literature Review (irost.ir).

[44] Qalichkhani, Samadi-Moghadam, Fathihefeshjani, Kiamarth. Identifying the main dimensions of digital transformation maturity in industrial organizations using a systematic background review approach. Technology development management. 2021 Jan 7;31(8):11-47. [In Persian]

Identifying Main Dimensions of Digital Transformation Maturity at Industrial Organizations through Systematic Literature Review (irost.ir)

[45] Safavi AA. Developing countries and e-learning program development. Journal of Global Information Technology Management. 2008 Jul 1;11(3):47-64. [In Persian]

Developing Countries and E-Learning Program Development: Journal of Global Information Technology Management: Vol 11, No 3 (tandfonline.com)

[46] Landers RN. Traditional, web-based, and hybrid instruction: A comparison of training methods. University of Minnesota; 2009.

Traditional, web-based, and hybrid instruction: A comparison of training methods - ProQuest.

[47] Labaf H. Ranjbar. Investigating the impact of collaborative management on employee effectiveness. Improvement and transformation management studies. 2003 Feb 20;9(35.36):33-49. [In Persian] 

[48] Labaf H. Ranjbar. Investigating the impact of collaborative management on employee effectiveness. Improvement and transformation management studies. 2003 Feb 20;9(35.36):33-49. [In Persian]

[49] Azizabadi Farahani F, Soltanizadeh N, Heydari D, Zahedi M, Yaghoobi Razgi S. Cultural crisis and ways forward considering social health using management style derived from the Quran and religious pioneers of Islam. Journal of Pizhūhish dar dīn va salāmat. 2019;5(2):127-37. [In Persian]

https://doi.org/10.22037/jrrh.v5i2.20247 

[50] Robbins SP. Organization theory: Structures, designs, and applications, 3/e. Pearson Education India; 1990 Jan.

[51] Tobchi Thani.A Mohammadi. M, Khazaei. Towards planning in the new era; A comparative study of urban and regional planning with future studies. Geography Quarterly (Regional Planning). 2019 Aug 23;9(35):665-83. [In Persian]

[52] Kiaei J, Seyed M, Fathi Vajargah K, Musapour N, Khorasani, A. The evolution of curricula in Iran's higher education system. New educational ideas, 2017; 14(2): 41-76.

doi:10.22051/jontoe.2018.20054.2191.

[53] Rogers W, Smalley D. Simulating virtual images in optical trap displays. Scientific Reports. 2021 Apr 6;11(1):7522.

Simulating virtual images in optical trap displays | Scientific Reports (nature.com).

[54] Hemmati A. Godarzi M. Future studies, necessity or requirement in education systems. 2013. Available from:. [In Persian]

[55] Aria Parsa M, Dalvi Esfahan MR. Mixed Research of Establishing of an Entrepreneurial Model with a Future Research Approach in the Metaverse Era in Knowledge-Based Companies in the Field of Information Technology. Sociology of Education. 2023 Jul 23;9(2):83-94. [In Persian] 

[56] Mahmoudi M, Sadeghi S. Metaverse and its impact on lifestyle. Legal Studies of Cyberspace. 2022 Aug 31;1(2):44-62. [In Persian]

[57] Hassanzadeh M. Metaverse and the fate of information systems. Sciences and Techniques of Information Management. 2022 Mar 21;8(1):7-14. [In Persian]

Metaverse and the Fate of Information Systems (qom.ac.ir)

[58] Bates, D. Fard, P. Cultural anthropology, translator: Mohsen Teri, Tehran: Scientific Publications. agahbookshop.com

[59] Muniei, R. Lux, K. Farastkhah, Maqsood. Investigating the relationship between information and communication technology and scientific development using a cognitive map. Quarterly research and planning in higher education, 1401; 15(1): 73-97. [In Persian]

[60] Dorri B, Talebnejad A. Investigating the conditions of strategic factors of knowledge creation in the universities affiliated to the ministry of science, research and technology in Iran. Quarterly Journal of Research and Planning in Higher Education. 2023 Mar 6;14(3):1-21. [In Persian]

Investigating the Conditions of Strategic Factors of Knowledge Creation in the Universities Affiliated to the Ministry of Science, Research and Technology in Iran (irphe.ac.ir).

[61] Ali Beigi Amirhossein. Analyzing research productivity of faculty members: a case study of Razi University. [In Persian]

[62] Enayati T, Zamani F, Zanganeh. Identifying the main obstacles to the use of information technology in secondary schools of Aliabad Katul city. Information and communication technology in educational sciences [Internet]. 1390;1(4):97-116. [In Persian]

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 559
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 444


سامانه مدیریت نشریات علمی. طراحی و پیاده سازی از سیناوب